آیا طرح شکایت در شورای حل اختلاف آسان‌تر است؟
شوراهای حل اختلاف به‌عنوان یکی از ارکان نظام قضایی کشور، به بررسی پرونده‌هایی باارزش مالی کم یا دعاوی غیرمالی خاص پرداخته و نقش مهمی در تسریع فرایند رسیدگی به اختلافات ایفا می‌کنند. این مراجع، ثبت شکایت و رسیدگی به آن را به شکلی ساده‌تر و بدون پیچیدگی‌های دادرسی در دادگاه‌ها انجام می‌دهند تا از فرایند طولانی‌مدت جلوگیری شود.
فراتر از این، هدف اصلی تشکیل شوراهای حل اختلاف، برقراری صلح و سازش بین طرفین درگیر است. بدین منظور، این مراجع احکامی را صادر می‌کنند که خواسته‌های هر دو طرف را در نظر می‌گیرد. بااین‌حال، روند رسیدگی به شکایت در شوراهای حل اختلاف ماهیتی منحصربه‌فرد دارد و خوانده و خواهان باید مراحل خاصی را طی کنند تا به نتیجه نهایی برسند.
همچنین، هزینه دادرسی در این مراجع تابع ضوابط خاصی است و گاه ممکن است رایگان باشد. در این مقاله، به تشریح مفصل مراحل شکایت، حدود صلاحیت و نحوه تصمیم‌گیری شوراهای حل اختلاف، همچنین میزان هزینه دادرسی در این زمینه پرداخته‌ایم.
نحوه ثبت شکایت
برای طرح دعوی در شورای حل اختلاف، ابتدا باید شورای صالح به رسیدگی را شناسایی کرد. این شورا معمولاً شورای محل اقامت خوانده است. سپس با مراجعه به دفترخانه آن شورا، فرم دادخواست را دریافت و در آن مشخصات طرفین، موضوع مورد اختلاف و دلایل طرح دعوی را ذکر می‌کنید.
پس از تکمیل دادخواست، باید هزینه دادرسی را پرداخت نمود. این هزینه در دعاوی کیفری و غیرمالی معادل هزینه محاکم دادگستری و در دعاوی مالی معادل 5 درصد آن است. پس از انجام این مراحل، پرونده ثبت و به شما نوبت داده می‌شود تا مراحل رسیدگی آغاز گردد.
همچنین با راهنمایی مشاوره آنلاین حقوقی امکان طرح شکایت در شورای حل اختلاف از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی وجود دارد. در این حالت، شاکی می‌تواند با مراجعه به این دفاتر، شکایت خود را ثبت نموده و سپس تمامی مراحل پیگیری و مشاهده ابلاغیه‌ها را در سامانه ثنا دنبال کند.
بررسی نزاع‌های موجود در شورای حل اختلاف
در پروسه رسیدگی به موضوع اختلاف در شورای حل اختلاف، حضور تمام اعضای اصلی شورا (3 نفر) ضروری است. همچنین، 2 عضو علی البدل نیز آماده جایگزینی اعضای اصلی در صورت غیبت آنها هستند. تصمیم‌گیری در این شورا بر اساس نظر اکثریت انجام می‌پذیرد. طرفین اختلاف یا وکلای آنها نیز می توانند در جلسات شورا حضور داشته باشند.
خروجی رسیدگی شورا به دو صورت ممکن است:
- صدور گزارش اصلاحی: این گزارش با هدف ایجاد صلح و سازش بین طرفین صادر می‌شود. گزارش‌های اصلاحی قطعی بوده و قابل‌اعتراض و تجدید نظر خواهی نیستند.
- صدور رأی: آراء شورای حل اختلاف مانند آراء سایر مراجع قضایی، لازم الاجرا بوده و باید به آن عمل شود. البته این آراء قابل‌اعتراض هستند، اما قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور نمی‌باشند.
صدور گزارش اصلاحی توسط شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف، در برخی موارد خاص، اقدام به صدور گزارش اصلاحی می‌کند.
این موارد به شرح زیر است:
- زمانی که دو طرف درگیر اختلاف، توافق کنند تا موضوع را در شورا مطرح کنند تا از طریق میانجیگری، صلح و سازش بین آنها برقرار شود.
- شورا به موضوعات مدنی، حقوقی، جرائم قابل‌گذشت و جنبه خصوصی جرائم غیرقابل‌گذشت رسیدگی خواهد کرد و در این موارد، گزارش اصلاحی صادر می‌نماید.
- گزارش اصلاحی صادره از سوی شورا، قطعی و غیرقابل‌اعتراض است.
نکته مهم اینکه صلاحیت شورا در صدور گزارش اصلاحی، منوط به توافق دو طرف درگیر اختلاف است. درصورتی‌که درخواست صلح و سازش تنها از سوی یکی از طرفین مطرح شده باشد، طرف دیگر باید تا پایان جلسه اول رسیدگی، نظر خود را اعلام نماید. در غیر این صورت، شورا درخواست را بایگانی کرده و اختلاف باید در دادگاه صالح مطرح شود.
علاوه بر این، باتوجه‌به اینکه دو طرف با هدف صلح و سازش به شورا مراجعه می‌کنند، از پرداخت هزینه دادرسی معاف هستند.
شورای حل اختلاف چه مواردی را بررسی و رأی صادر می‌کند؟
قانون شورای حل اختلاف، در ماده 11، محدوده اختیارات این شورا را مشخص کرده است. بر اساس این ماده:
- شورا می‌تواند به دعاوی مالی در روستا تا سقف 20 میلیون ریال و در شهر تا سقف 50 میلیون ریال رسیدگی کند. ارزش اقتصادی موضوع دعوا باید مشخص باشد.
- شورا می‌تواند به کلیه دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره (به جز دعاوی سرقفلی و حق کسب و پیشه) رسیدگی کند.
- شورا می‌تواند گواهی حصروراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن را صادر کند.
- شورا می‌تواند به ادعای اعسار از پرداخت محکوم‌به درصورتی‌که نسبت به اصل دعوا رسیدگی کرده باشد، رسیدگی کند.
در صورت اختلاف بین طرفین یا تردید قاضی درباره ارزش واقعی موضوع دعوا، قبل از رسیدگی، کارشناس ارزش آن را تعیین می‌کند. اگر ارزش آن تا 20 میلیون ریال باشد، شورا به آن رسیدگی می‌کند، در غیر این صورت به دادگاه ارجاع داده می‌شود.
آرای صادره توسط شورای حل اختلاف قابل اعتراض در مراجع قانونی هستند، اما قطعی و غیر قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور هستند.
شورای حل اختلاف؛ مسیر کاهش هزینه‌های دادرسی
شورای حل اختلاف به‌عنوان مرجعی برای کاهش بار هزینه‌های دادرسی و حذف تشریفات دادگاه‌ها، ایجاد شده است. از همین رو، هزینه شکایت در این شورا نسبت به دیگر مراجع قضایی، پایین‌تر است. در برخی موارد، حتی طرفین دعوا ملزم به پرداخت هزینه دادرسی نیستند.
در این متن، هزینه‌های شکایت در شورای حل اختلاف در موضوعات مختلف به‌صورت خلاصه ارائه شده است:
- در دعاوی مالی، هزینه دادرسی معادل 5% هزینه دادرسی در سایر مراجع است. به‌عنوان مثال، اگر هزینه دادرسی یک دعوای بیست میلیون ریالی در دیگر محاکم حدود ده میلیون ریال باشد، هزینه رسیدگی به آن در شورای حل اختلاف معادل 500 هزار ریال خواهد بود.
- در امور کیفری و غیر مالی، هزینه دادرسی برابر با محاکم دیگر، یعنی 100 هزار ریال است.
- دعاوی که با هدف صلح و سازش مطرح می‌شوند، از پرداخت هزینه دادرسی معاف بوده و به‌صورت رایگان رسیدگی می‌شوند.
- هزینه تجدید نظر خواهی از شورای حل اختلاف، همسان با هزینه تجدید نظر خواهی در سایر دادگاه‌ها و مراجع دادرسی است.
در صورت اختلاف بین طرفین درباره بهای خواسته، پیش از شروع دادرسی، ارزش آن توسط کارشناس تعیین می‌شود. این بهای خواسته، معادل قیمت واقعی آن چیزی است که مورد اختلاف قرار گرفته است، نه قیمتی که طرفین بر آن توافق کرده باشند.
صلاحیت‌های شورا در موارد دیگری
شورای‌عالی امنیت ملی صلاحیت‌های گسترده‌تری نیز دارد:
- نظارت بر سیاست‌های کلی امنیت ملی و هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف در این زمینه
- تصمیم‌گیری و هماهنگی در موارد بحرانی و فوری مربوط به امنیت ملی
- تعیین خط‌مشی‌ها و اولویت‌های امنیتی کشور
- تصویب لوایح و طرح‌های مرتبط با امنیت ملی قبل از ارائه به مجلس
- نظارت بر عملکرد دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی
- هماهنگی و همکاری میان دستگاه‌های مختلف در مسائل مربوط به امنیت ملی
این مجموعه صلاحیت‌ها به شورای‌عالی امنیت ملی امکان می‌دهد تا به‌صورت جامع و هماهنگ به مدیریت مسائل امنیتی کشور بپردازد. این شورا یکی از مهم‌ترین ارکان تصمیم‌گیری در حوزه امنیت ملی است.
دیدگاه‌تان را بنویسید